Giris
Ortopedik özür kas ve iskelet sisteminde yetersizlik, eksiklik ve fonksiyon kaybi olarak tanimlanir (1). 2002’de yapilan Türkiye özürlüler arastirmasi verilerine göre (1) Türkiye’de özürlü olan nüfusun toplam nüfus içerisindeki yeri %12,29’dur. Fakat ortopedik özürlü orani %1,25’dir. Bu oranin sadece %23,91’i dogustan ortaya çikmaktadir (1). Büyük çogunluk yasla beraber kazanilan özürdür. Ülkemizde ortopedik hastaliklara özel taramalar yapilmaktadir. Fakat bu konuda yapilan çalismalar yetersizdir (2,3,3,4). Daha da önemlisi, hastaliklari daha erken teshis edebilecegimiz ve tedavisine baslayabilecegimiz okul taramalaridir, fakat bu çalismalar da yetersizdir (5,6,6,7). Bu çalismada bölgemizdeki okullarda el ve ayak anomalisi için özür taramasi yapilarak bu hastaliklarin görülme sikligi ve cinsiyete göre dagilimlarinin belirlenmesi ve bu anomalilerin erken tani ve tedavilerinin yapilmasi amaçlanmistir.
Gereç ve Yöntem
Istanbul ili Fatih ilçesi okul çocuklarinda el ve ayak anomalileri dagilimi ve prevalansini inceleyen epidemiyolojik çalismaya 26 Ocak 2008 tarihli etik kurulunun onayi ve Il Milli Egitim Müdürlügü izni ile baslandi. 2008-2009 akademik yilinda, 10-14 yaslari arasi 4259 çocuk tarandi. Çalistigimiz popülasyon ayni ilçedeki 4 ile 8. siniflarin toplam popülasyonunun %13,9’unu olusturmaktadir (toplam 30 699 çocuk). Kirk bir okul arasindan 6 okul rastgele seçilmistir. Hem okul, hem ögrenciler taramadan önce çalismanin amaçlari ve yapilacak muayene hakkinda bilgilendirilmistir. Her çocuk bir ortopedik cerrah, bir ortopedi asistani ve bir hemsireden olusan ekip tarafindan muayene edilmistir. Okul siniflarinda çocuklar muayene edilmislerdir. Fizik muayene çocuklarin el ve ayaklarinin açilarak muayene edilmesiyle yapilmistir. Ayak muayeneleri çocuklar çiplak ayak siralarin üzerine çikarilarak yapilmistir. Yas ve cinsiyet kaydedilmistir. Anomali fark edilen çocuklar ileri arastirma için ailelerine gerekli bilgi verilerek hastanemiz veya baska bir ortopedi poliklinigine muayeneye çagrilmistir. NCSS 2007 (NCSS, USA) istatistik programi ile veriler degerlendirilmistir.
Sonuçlar
Taranan çocuklarin 2202’si (7) erkek, 2057’si kizdi (3). Çocuklarin ortalama yasi 12,3’dü. Taranan çocuklar için el ve ayak anomalisi görülme sikligi %10,7 olarak bulundu. Toplam anomalilerin %48’i erkeklerde görülürken, kizlarda bu oran %52 idi. Erkeklerde el ve ayak anomalisi görülme sikligi %9,9 olurken, kiz çocuklar için bu oran %11,5 olarak tespit edilmistir. Saptanan el ve ayak anomalileri Tablo 1’de gösterilmistir. Çocuklarda en sik ayak anomalisi görüldü. Toplam ayak anomalileri tüm anomalilerin %97,8’ini olusturdu. Cinsiyetlere göre bu olgularin dagilimi; erkek çocuklar 214 olgu ve kiz çocuklar 230 olgu olarak bulundu. Pes planus en sik görülen (4) ayak anomalisiydi. Bunu halluks valgus (3), pes adduktus (4) ile pes kavus (4) takip etti. Halluks valgus %70,8 siklikta kizlarda görüldü. El anomalileri toplam anomalilerin %2,2’sini olusturdu. En sik görülen anomaliler Kirner deformitesi (%30) ile Klinodaktili (%30) olurken bunlari brakidaktili (%10), kamptodaktili (%10), konjenital amputasyon (%10), sindaktili (%10) takip etti.
Tartisma
Bu çalismada taranan çocuklar için el ve ayak anomalisi orani %10,7 olarak bulunmustur. Bu oranin %91,4’ünü pes planus olusturmaktadir. Bu pes planus orani asemptomatik, tedavi gerektirmeyen, esnek pes planus olgularini da kapsamaktadir. Çocuklarda görülen ortopedik sorunlar, pes planus, yürüme bozukluklari yasla beraber düzelir (5,6,7,8). Özellikle pes planus yürümeye baslayan çocuklarda %43’e varan oranlarda rapor edilmisken, yasla beraber görülme sikligi azalir (8). Çilli ve arkadaslarinin 14-15 yas grubu erkeklerde yaptigi pes planus taramasinda sadece sikayet veren, ciddi olgular alinmis ve siklik ‰6,9 olarak verilmistir (8). Halluks valgus ‰5,64 oran ile ikinci siklikta görülen anomali olmustur. Kiz erkek orani 2.42:1 olarak görülmektedir. Özerdemoglu’nun ilkokul ögrencilerinde yaptigi benzer çalismada Isparta ilinde halluks valgus sikligi ‰3,13, kiz erkek orani ise 7:1 verilmistir (5). Elazig ili ilkögretim okullarinda 1998 yilinda yapilan baska bir çalismada ise halluks valgus sikligi ‰0,26, erkek kiz orani ise 1.2:1 olarak verilmistir (6). Tedavi edilebilen daha ciddi ayak deformitesi olan pes ekino varuslu olgu ortopedik tedavi almisti. Bu konuda Afyon’un Çay ilçesinde yetiskinleri de kapsayan bir çalismada pes ekinovarus sikligi %1,9 olarak verilmisken, Sivas ilinde yapilan baska bir çalismada ayni hastaligin sikligi ‰0,9 olarak verilmistir (2,3). Tespit edilen el anomalileri siklikla tedavi gerektirmeyen klinodaktili ve Kirner deformitesi olmustur. Daha ciddi deformiteler olan sindaktili ve brakidaktili sikligi birer olguyla %0,23 olarak bulunmustur. Ünsaldi ve arkadaslari Sivas ilinde yaptiklari taramada sindaktili ve brakidaktili sikliklarini %2,95 ve %5,72 olarak vermektedir (2). Maralcan’in çalismasinda sindaktili sikligi %3,0, Serin ve arkadaslarinin çalismasinda %0,68 olarak verilmistir (3,4,5,6). Bu çalismanin eksik yönü olarak örneklem grubu olan Fatih ilçesi ilkögretim okullarinda okuyan tüm çocuklari kapsamamasi söylenebilir. Fakat bu ölçekte bir tarama için daha fazla hazirlik, eleman ve maddi kaynak gerekmektedir. Bu sartlarin tamamlanmasiyla daha kapsamli bir tarama planlamaktayiz. Sonuç olarak Istanbul ili Fatih ilçesi 10-14 yas grubu okul çocuklarinda el ve ayak anomalisi sikligi %10,7 bulunmustur. En sik görülen ayak anomalileri pes planus ve halluks valgus, en sik görülen el anomalileri Kirner deformitesi ve klinodaktili olmustur. Temel saglik hizmetlerinin daha iyi planlanmasi ve daha iyi saglik hizmeti sunulabilmesi için bu tip çalismalarin daha fazla yapilmasi gerektigi kanaatindeyiz.
