Astim prevelansi son yillarda tüm dünyada hizla artma göstermektedir. Ülkemizde yapilan epidemiyolojik arastirmalarda çocuklarda yasam boyu astim prevalansi % 4.9 - 14.1 oraninda bildirilmektedir. Inhalan allerjenler astimda hava yolu inflamasyonunun ve havayolu asiri cevapliliginin baslica nedenlerindendir. Çocukluk çagi astiminda % 75-80 oraninda çevresel allerjenler etiolojide rol oynar. Allerjenler IgE aracili reasksiyonlari uyaran glikoprotein veya proteinlerdir. Aeroallerjenlerin çogunun molekül agirligi 10 ile 40 kD arasindadir ve polen tanecigi veya ev tozlari gibi partiküller üzerinde tasinirlar. Partiküllerin büyüklügü allerjenlerin solunum yollarindaki depolanma yerlerini belirler. Çapi 10 ºun üzerindeki partiküller üst solunum yollarinda depolanirken, 2 ºdan küçük partiküller hemen her zaman alt hava yollarina ulasirlar. Allerjenler ev içi ve ev disi allerjenler olmak üzere 2 gruba siniflandirilabilir. Dis ortamda agaç, ot ve yabani ot polenleri ve bazi küfler (ör: Alternaria and Cladosporium) astim semptomlarini baslica uyaran allerjenlerdir. Polene duyarli kisilerde semptomlar tipik olarak mevsimsel alevenme gösterir. Küfler dis ortamde en fazla bulunan partiküller olduklari halde, yogunluklari mevsimlerle iliski göstermez, ancak nemli ortamlarda daha fazla çogalirlar. Iliman iklimlerde küf konsantrasyonlari baharda yükselmeye baslar ve yaz ortasi veya sonuna dogru en yüksek düzeylere ulasir. Ev içi allerjenler ise ev tozu akarlari, evcil hayvanlar, hamam böcekleri ve ev içi küfleridir ve yil doyu süregelen semptomlara neden olur. Dis ortamda bulunan küf ve polen sporlarinin miktarlarinin ölçülmesinde ve identifikasyonunda çesitli metodlar kullanilmaktadir.
Polenler
Polen allerjenleri polen tanecikleri ile tasinirlar. Klinik semptomlara yol açmasi için dis ortamda yeterli konsantrayonlara ulasmasi gereklidir. Dis ortamdaki allerjen yogunlugu iklim ve allerjenin aerodinamik özelliklerinden etkilenir. Polen daha yogun oldugu dönemlerde semptomlar daha fazla olmakla birlikte, semptomlarin olusmasini tetikleyen esik deger kesin olarak bilinmemektedir. Allerjenlere klinik yanit degisik faktörlerden etkilenebilir. Bu faktörler arasinda solunum yolu infeksiyonari, allerjenle birlikte hava yolu irritanlarinin etkisi, allerjene tekrarliyan maruz kalma sonrasinda duyarliligin artmasi (priming effect) ve iklim kosullari sayilabilir. Baglica polen allerjenleri hus agaci, findik agaci, akca agaç, gürgen ve sedir agaçlari polenleri, Lolium perene (delice otu) ve phleum pratense gibi ot polenleri, pelin otu, sinir otu ve ragweed gibi yabani ot polenleridir.
Ev Tozu Akarlari
Ev tozu akarlari ev tozundaki allerjenlerin önemli kaynagini olusturan 0.3mm uzunlugundaki mikroskobik canlilardir. Baslica besin kaynaklari insan deri döküntüleri ve küflerdir. Ev tozundaki akar miktari cografi bölgeye ve iklime bagli degisik gösterir. Akarlarin çogalmasi için en uygun isi 25°C-30°C, relatif nem 70% - 90%dir. Relatif nemin 40% - 50%ina indiginde akarlar uzun süreli yasayamaz. Ancak, D. Farinaenin larvalari kuru havaya dayaniklidir. Yatak, yastik, battaniye ve tüylü oyuncaklarda akarlarin en fazla bulunurlar. Evde hayvan bulunmasi ise akar yogunlugunu etkilemez. Dermatophagoides pteronyssinusun major antijeni Der p Iin tozda 10 ºg/g üzerinde bulunmasi astim ve alerjik rinit semptomlari ile iliskili bulunmustur. Akar allerjenlerinin en önemli kaynagi akarlarin diskilaridir. Dermatophagoides farinae, Dermatophagoides pteronyssinus, Dermatophagoides microceras, Euroglyphus maynei ve Blomia tropicalis baslica ev tozu akarlaridir. Akar allerjenleri solunum yollari mukozasina inhale edildiginde lokal iltihabi yaniti uyarirlar. Alerjik çocugun akar allerjenlerine maruziyeti önlendiginde, D. Pteronyssinusa karsi spesifik IgE ve semum total IgE düzeylerinin azaldigi gösterilmistir.
Küfler
Küfler soludugumuz havada en fazla miktarda bulunan partiküllerdir. Dis ortamda bulunan küf spor sayilari polen sayilarindan 1000 kat daha fazladir. Allerjide asi etkili olan küflerin sporlaridir, ancak miçelleri de etkili olabilir. Küflerin çogu nemli ortamlarda yasar ve çogalirlar. Ev içi ve ev disi küfler mevsimsel veya yil boyu süregelen allerji semptomlarina neden olabilir. Ev içi küflerden Penicillium, Aspergillus, Rhizopus ve Cladosporium en önemlileirdir. Penicillium ve Aspergillus major ev içi küfleri olarak kabul edilir ve bodrum katlarinda, esyalarin fazla oldugu ortamlarda bulunur. Depolanmis tahil, meyve ve sebzelerde de bulunabilirler. Rhizopus ise özellikle ekmek, sogan ve bazi sebzelerde çogalan siyah renkli küflerdir. Dis ortamda en fazla bulunan küfler ise Cladosporium ve Alternariadir. Kuru, sicak ve rüzgarli havada en yüksek yogunluktadir. Alternaria astimda önemli allerjenlerdendir. Dis ortamda bulunan küfler de pencerelerin açik tutulmasi ile ev içine girebilir, Alternaria ev tozlarinda bulunan ev disi küflere örnek olarak gösterilebilir. Dis ortamda bir çok küf bulundugu halde sadece A. Alternata, Cladosporium herbarum ve Aspergillus fumigatusun major allerjenleri identifiye edilebilmistir.
Hayvanlar
Hayvan allerjenlerinin en önemli kaynagi hayvanlarin epitel, tüy, tükrük ve idraridir. Ev içinde hayvan bulundurulmasi bu allerjenler karsi duyarlasmanin en önemli nedenidir. Kedi ve köpek en fazla ev içinde bulundurulan hayvandir. Kedi alerjileri köpek allerjilerine göre daha yüksek orandadir. Bunun esas nedeni, köpeklerin daha fazla dis ortamda vakit geçirmesi ve daha sik yikanmalaridir. Major kedi allerjeni olan Fel d I esas olarak kedinin salyasinda bulunur. Köpek allerjenlerinin en önemli kaynagi ise köpegin tüyü ve salyasidir. Hamam böceklerinin alerjik hastaliklardaki önemi son 10 yilda daha fazla vurgulan-maktadir. Hamam böcegine karsi duyarlilik sosyoekonomik düzey ile ters orantilidir. Sehirde veya banliyölerde, kalabalik ve böceklerin yogun bulundugu evlerde yasayanlarda allerjik duyarlilik daha yüksek orandadir. Bunlar disinda kus, tavuk, koyun ve at gibi hayvanlara karsida alerji ve astim semptomlari gelisebilir. Ancak, bu hayvanlara karsi duyarlilik daha çok çiftlik ortaminda yasayanlarda bildirilmektedir.
