Alerjik hastaliklarin Batili toplumlarda son dekadlarda gittikçe artan prevelansi yalnizca genetik ve çevresel faktörlerin katkisi ile açiklanamamaktadir. Son yillarda hijyen hipotezi bu artisa farkli bir yaklasim getirmistir. Bu hipoteze göre geçmise kiyasla hayatin ilk yillarinda geçirilen infeksiyonlarin azalmis sikligi, infeksiyonlari önlemek için asilarin yaygin kullanimi ve sik antibiyotik kullaniminin alerjik hastaliklarin ortaya çikmasini kolaylastirmaktadir.Günümüzde alerjik hastaliklarin immünopatogenezinde T yardimci (Th) 2 lenfositlerin kilit rol oynadigi iyi bilinmektedir. Th2 lenfositler IgE yapiminda ve eozinofilide rol alan IL-4, IL-5,IL-13 gibi sitokinleri salarlar. Öte yandan Th1 lenfositler baslica IFN-g, IL-2 gibi sitokinleri salarak Th2 tipindeki immün yaniti antagonize eder. Yine son yillarda regulatuar (düzenleyici) T hücre olarak isimlendirilen diger bir T lenfosit alt grubu tanimlanmistir. Bu hücrelerain, hem Th1 hem de Th2 tipindeki immün yaniti baskilama özelligi oldugu gösterilmistir. Günümüzde mikobakterilerin güçlü bir Th1 uyarani oldugu iyi bilinmektedir. Dahasi, son yillarda bazi mikobakteri suslarinin T regulatuar hücreleri de uyardigina dair kanitlar mevcuttur. Mikobakteri-alerji iliskisini 1) BCG asisi ve PPD deri testi cevabi, 2) Mycobacterium tuberculosis infeksiyonu ve 3) Atipik saprofitik mikobakteriler yönünden incelemek gerekir.
1. BCG asisi-Tüberkülin reaktivitesi ve atopi:
Ilk kez 1997 yilinda Shirakawa ve arkadaslari tüberkülin reaktivitesi ve alerjik hastalik gelisimi arasinda zit bir iliski oldugunu bildirmislerdir. Afrikada Guinea-Bissau’de hayatin erken döneminde, özellikle 1. haftada uygulanan BCG asisinin daha ilerde gelisen alerjik sensitizasyonu engelledigi gösterilmistir. Yine diger bir çalismada erken BCG asilamasinin hayatin ilk 24 ayinda wheezing, alerjik sensitizasyon ve alerjik rinit semptomlari gelisimi üzerine koruyucu etkisi oldugu, ancak bu koruyucu etkinin 2 yastan sonra devam etmedigi gösterilmistir. Öte yandan Isveçte yürütülen bir çalismada BCG asisinin Isveçte dogan çocuklarda atopi üzerine herhangi bir koruyucu etkisi görülmezken, Asya ve Güney Afrika dogumlu olup Isveçte yasayanlarda alerjik hastaliklarin prevelansi daha düsük bulunmustur. Çalismalar arasi bu farkliliklar BCG asisinin zamanlamasi, çevresel mikobakterilerle erken çocuklukta karsilasma durumu ve genetik yapi ile ilgili olabilir.
2. Mikobakterium tuberculosis infeksiyonu ve alerji:
Avrupanin çesitli bölgeleri, ABD, Kanada, Avustralya ve Yeni Zelandanin da içinde oldugu 23 ülke, 85 merkezde yürütülen bir çalismada tüberküloz bildirim orani ile astim, alerjik rinokonjuktivit ve atopik dermatit prevelansi arasinda anlamli bir zit iliski oldugu bildirilmistir. Ancak, tüberküloz tanisinda yaygin olarak kullanilan PPD deri testi yaniti, ayni zamanda BCG asisina ve çevresel saprofitik mikobakteri suslarin maruziyetine bagli olarak da pozitiflesebileceginden, bu iliskinin hangisine bagli ortaya çikabilecegini ayirt etmek güç olmaktadir.
