Öz

Giriş

Sitrat taş inhibitörlerinden biridir ve idrar konsantrasyonunun azalması taş oluşumunu kolaylaştırır. İdrarda kalsiyum fosfatın çökelmesine karşı inhibitör aktivitenin %50’sinden sitrat sorumludur. Ürolitiazis hastalarının risk değerlendirmesi için önerilen yeni yöntemlerden biri de idrar kalsiyum sitrat oranıdır. Kalsiyum taşlarının oluşumunda idrar kalsiyum miktarının yüksek olması tek başına bir kriter olmaktan ziyade yüksek idrar kalsiyumunu eş zamanlı olarak idrar sitrat miktarı ile değerlendirmek daha yararlı olabilir. Biz de çalışmamızda üriner sistem taş hastalığı olan çocuklarda diğer risk faktörlerinin yanı sıra yeni bir parametre olabileceğini düşündüğümüz idrar kalsiyum/sitrat oranının önemini göstermeyi hedefledik.

Gereç ve Yöntem

Bu çalışmada Ocak 2012- Ocak 2023 tarihleri arasında Başkent Üniversitesi Ankara Hastanesi Çocuk Nefrolojisi polikliniğine başvuran ve üriner sistem taş hastalığı ön tanısı konulan 0- 18 yaş aralığındaki hastalar retrospektif olarak incelendi, hastalardan spot idrar ya da 24 saatlik idrarda kalsiyum ve sitrat düzeyi bakılan ve eş zamanlı ilk başvuruda üriner sistem USG’si olan hastalar çalışmaya dahil edildi. İstatistiksel analizler SPSS versiyon 25.0 programı ile gerçekleştirildi. Bu çalışma Helsinki Bildirgesi ilkeleri doğrultusunda gerçekleştirildi. Başkent Üniversitesi Etik Kurulu’ndan onay alındı.

Bulgular

Hastalarımızın 198’sinde(%60,9) ilk bakılan USG’de taş gösterilirken 127’sinde(%39,1) taş gösterilemedi. Her iki grubun idrar metabolik parametreleri ve laboratuvar sonuçları karşılaştırıldı. USG’de taş olmayan hastaların spot idrarda ca/sit oranı ortalama 0,33±,49 mg/dl ortanca 0,18 (0,01-3,29) iken USG’de taş olan hastaların spot idrarda ca/sit oranı ortalama 0,48±,55 mg/dl, ortanca 0,31 (0,01-3,47) olarak bulundu. Yirmi dört saatlik idrarda ca/sit oranı ise taşı olmayan hastalarda ortalama 0,38±,96 mg/mg, ortanca 0,23 (0,02-5,73) mg/mg iken taşı olan hastalarda ortalama 0,58±1,09 mg/mg, ortanca 0,32 (0,01-6,54) olarak saptandı. Spot idrarda ca/sit ve 24 saatlik idrarda ca/sit ölçümlerinin USG’de taş tahminindeki ayırt edilebilirliği için bir eşik değer belirlenmesi amaçlandı. Spot idrarda ca/sit ölçümü için duyarlılık ve seçiciliğin en yüksek olduğu kesim noktası 0,23 bulundu.

Sonuç

Çocukluk çağı taş oluşumunda önemli bir risk faktörü olarak yalnız hiperkalsiüri ya da yalnız hipositratüri değil, idrarda belirli bir kalsiyum konsantrasyonu için sitratın yetersiz olması da önemli olabilir. Çünkü taş oluşumu nispeten hipositratüri ve hiperkalsiürinin ortak bir ürünüdür. Spot idrarda 0,23’ten yüksek kalsiyum sitrat oranı taş oluşumunu öngermede anlamlı olabilir.