Giris

Yenidogan döneminde tiroid patolojileri özellikle konjenital hipotiroidi en sik görülen endokrin bozukluktur (1-4). Ayrica konjenital hipotiroidizm mental retardasyonun tedavi edilebilir yegane sebebini olusturmaktadir. Bundan dolayi yenidoganlarda tiroid patolojilerine hizli, etkin ve güvenilir yöntemlerle tani konulmasi çok önemlidir. Bu baglamda laboratuvar testlerinin yani sira radyolojik görüntüleme yöntemlerine de basvurulmaktadir. Tiroid patolojilerinde sintigrafi de önemli bir yer tutmakla birlikte yenidogan döneminde tiroid patolojilerinin tanisinda ultrasonografi (USG) pratik, hizli ve kolay tekrarlanabilir non-invaziv bir test olarak önemini korumaktadir. Yenidoganlarda tiroid bezinin normal ultrasonografik görünümü ile ilgili pek çok yayin mevcuttur (4-7). Bu yayinlarda yenidoganlarda USG ile yapilan ölçümlerde tiroid bezi boyutlarinin farkli ülkelerde-yörelerde farkliliklar gösterdigi belirtilmistir (7). Bunun sebebi etnik farkliliklar, iyot eksikligi ve diger bazi faktörler olabilir. Her ülke kendi popülasyonunu degerlendirerek referans degerlerini olusturmak durumundadir. Ülkemizde de bu alanda bazi çalismalar gerçeklestirilmistir. Köksal ve ark.’nin (5) yaptiklari çalisma bu çalismalarin içerisinde en kapsamli olani olup bu çalismada Bursa yöresi için normal yenidoganlarda tiroid boyutlarini ve volümünü analiz etmislerdi. Literatürde Mersin yöresi; Akdeniz bölgesi için normal degerlerin analiz edildigi bir çalismaya rastlamadik. Mersin Erdemli Devlet Hastanesi’nde dünyaya gelen yenidoganlarda tiroid bezinin birbirine dik 3 eksende boyut ölçümlerini yaparak Mersin yöresinde saglikli yenidoganlarda tiroid bezi için normal referans boyut degerlerini saptamaya çalistik. Bezin 3 eksende boyutlari ölçülmekle beraber bu ölçümlerin yenidogan agirligi, cinsiyeti ve gestasyonel haftasi gibi degiskenlerle korelasyonunu da arastirdik.

Gereç ve Yöntem

Çalisma için Erdemli Devlet Hastanesi Bastabipligi’nden ve hastane etik kurulundan onay alindi. Erdemli Devlet Hastanesi Dogum servisinde dünyaya gelen 49 saglikli yenidogan çalismaya dahil edildi. Tüm olgular için ailelerinden yazili onam belgesi alindi. Incelemeye yalnizca saglikli yenidoganlar dahil edildi. Konjenital anomalili, intrauterin enfeksiyon, uzamis sarilikli olgular çalisma disinda birakildi. Maternal diyabet, hipertiroidi veya hipotiroidi tanili olgular incelemeye dahil edilmedi. Tüm yenidoganlarda TSH ölçümleri yapildi TSH ölçümleri >20 mIU/l olan olgular ve aileden onam alinamayan olgular çalisma disinda birakildi. Olgularin tamami dogum sonrasi en geç 7. gün içinde USG incelemeye alindi. Tiroid bezi supin pozisyonda boyun ekstansiyonda hem aksiyal hem sagital düzlemde degerlendirildi. Ölçümler Esaote Mylab 60 marka USG cihazi ile 7,5 Mhz lineer transduser kullanilarak yapildi. Tüm olgulari ihtisas sonrasi 5 yildan fazla deneyimi olan bir radyoloji uzmani degerlendirdi. Tiroid bezi sag ve sol lobu için ölçümler aksiyal, koronal ve sagital olmak üzere 3 planda ayri ayri yapildi ve kaydedildi (2). Yapilan ölçümler Microsoft Excel (Excel spreadsheet Microsoft Corporation, Redmond, WA) tablosuna islendi bu veriler SPSS 11.5 (SPSS Inc, Chicago, IL) programi ile analiz edildi. Yapilan ölçümlerin gestasyonel yas, dogum agirligi, cinsiyet gibi degiskenlerle iliskisi analiz edildi. Sürekli yapidaki parametrelerin normal dagilima uygunluk kontrolünde Shapiro Wilks testi tercih edildi. Dagilim normal dagilima uygun bulundu. Sürekli yapidaki parametreler için tanimlayici istatistikler olarak ortalama ve standart sapma, kategorik yapidaki degiskenler için sayi ve yüzdeler verildi. Kiz ve erkeklerin parametre ortalamalari arasinda fark olup olmadiginin kontrolüne Student T testi ile bakildi. Sag ve sol ölçümler arasinda farklilik olup olmadiginin kontrolüne Paired Sample T testi ile bakildi. Parametrelerin arasindaki iliskinin tespitinde ise korelasyon katsayisi (p) hesaplandi.

Bulgular

Çalismaya toplam 49 saglikli yenidogan (9) dahil edildi. Yenidoganlarin gestasyonel yasi 39,98±1,127 hafta; yenidoganlarin ortalama dogum agirligi 3361±224 gr arasinda degismekte idi. Tüm olgular Erdemli ve çevre yerlesim birimlerinden hastanemize basvurmaktaydi (Tablo 1). Tüm olgularda tiroid bezi anatomik konumda yerlesmisti. Sag ve solda karotis arterleri ile juguler ven arasinda konumlanmis, trakeanin önünde orta hatta yerlesik konumdaydi. Bezin ekojenitesi homojen, ekopaterni tabii görünümde idi. Yalnizca bir kiz olguda bezin sol lobunda 5 mm çapinda solid kistik ayirimi yapilamayan çevre tiroid dokusuna göre hafif hipoekoik bir nodül gözlenmisti. Tüm olgularda çene alti bölgesi de degerlendirilmis olup ektopik tiroid görünümüne rastlanilmamisti. Erkek yenidoganlarda tiroid sag lobunun kraniokaudal (KK) eksende boyutlari 10 ile 20 mm. Ön-arka anterior-posterior (AP) eksende 5 ile 10 mm, transvers eksende 5 ile 10 mm arasinda degismekte idi. Sol lobda ise KK eksende KK boyutlari 13 ile 18 mm, ön-arka AP eksende 5 ile 10 mm, transvers eksende 6 ile 10 mm arasinda degismekte idi. Kiz yenidoganlarda tiroid sag lobunun KK eksende boyutlari 12 ile 20 mm, ön-arka AP eksende 4 ile 8 mm, transvers eksende 5 ile 10 mm arasinda degismekte idi. Sol lobda ise KK eksende boyutlari 13 ile 19 mm, ön-arka AP eksende 5 ile 11 mm, transvers (aksiyal) eksende 5 ile 10 mm arasinda degismekte idi (Tablo 2). Erkek yenidoganlarda tiroid sag ve sol lobu transvers ve ön-arka eksende yapilan ölçümleri kizlardan büyük ölçülmekle beraber KK eksende kiz yenidoganlarda yapilan ölçümler erkeklerden yüksek çikmakta idi. Tiroid bezi boyutlari ile cinsiyet, dogum agirligi, gestasyonel yas arasinda hem erkeklerde hem de kizlarda anlamli bir iliski görülmedi. Tiroid sag ve sol lobunun sagital ve transvers eksende yapilan ölçümleri arasinda da anlamli bir korelasyon görülmedi.

Tartisma

Literatürdeki yayinlarda tiroid bezinin 3 eksende yapilan uzunluk ölçümleri sonrasinda elde edilen degerlerden tiroid volümü hesaplamalari yapilmis ve her popülasyon için normal tiroid volümü referans degerleri hesaplanmistir (4,5,6,7,5,6,7,8). Ülkemizden de Bursa bölgesine ait degerlendirmelerin bulundugu bir çalisma vardir (5). Ancak ne var ki yapilan çalismalarda tiroid volümü hesaplanirken farkli metodlar kullanildigi görülmektedir. En sik kullanilan yöntem elde edilen boyutlarin belli bir çarpan ile çarpilmasi sonucu elde edilen elipsoid hesaplama yöntemi olmakla beraber boyut analizlerinin daha objektif sonuçlar verecegini düsünmekteyiz (2,3,4,3,4,5,6,7,8). Elde ettigimiz sonuçlar literatürde bildirilenlere yakin sonuçlari vermekle birlikte Köksal ve ark.’nin (5) yaptigi çalisma en güncel çalisma kabul edilip karsilastirildiginda olgularimizda yaptigimiz ölçümlerde bezin CC (kraniokaudal) eksende yapilan ölçümlerinin hem erkeklerde hem kizlarda daha büyük oldugunu gördük. Köksal ve ark. (5) yaptiklari çalismada tiroid sag lobu için KK boyutlari erkeklerde 14,34±1,91, kizlarda 13,91±2,31 sol lobu için erkeklerde 14,86±1,71 kizlarda 14,83±2,08 olarak bildirmislerdi. Buldugumuz sonuçlar bunlarin üzerinde olup sag loba ait ölçümler 15,29±1,96 sol loba ait ölçümler ise 15,49±1,45 civarinda idi. Yine bezin aksiyal planda yapilan ölçümlerinde de farkliliklar gözlemledik. Söyle ki, çalismamizda tiroid sag lob için transvers ve AP eksende ölçümler sirasi ile 6,57±1,11 ve 6,57±0,97 iken sol lobda ayni degerler 7,04±1,15 ve 6,76±1,30 olarak ölçülmüs idi. Köksal ve ark. (5) yayimladiklari makalede sag loba ait degerler transvers ve AP eksende sirasi ile 6,68±0,99, 8,25±1,29 sol loba ait degerler 6,62±0,98 ve 7,74±1,59 olarak bildirilmisti. Yapilan bu çalismada Bursa ve çevresine ait olgular degerlendirilmis olup görüldügü üzere her 3 planda yapilan ölçümlerde de farkli sonuçlara ulasmislardi. Literatürdeki degerlerle karsilastirildiginda buldugumuz sonuçlar en fazla 2011 yilinda Çinde yapilan Yao ve ark.’nin (8) yayimladiklari sonuçlar ile benzesmektedir. Bu çalismada 408’den fazla olgu taranmis olmakla beraber bu olgularin sadece 85 tanesi yenidogan grubuna dahildir. Bu çalismada sag ve sol lob için KK eksende ölçümler sirasi ile 1,45±0,23 ve 1,46±0,27, transvers planda yapilan ölçümlerde sag lob AP ve transvers ölçümleri 0,63±0,11 ve 0,72±0,14; sol lob AP ve transvers ölçümleri sirasi ile 0,61±0,13 ve 0,72±0,13 olarak bildirilmistir. Literatürde yenidoganlarda tiroid bezinin boyutlarinin cinsiyet ile iliskili oldugunu belirten yayinlar mevcuttur (2). Ancak elde ettigimiz sonuçlarda ölçümler arasindaki farkliliklar istatistiksel olarak iliskili bulunmadi. Yapilan ölçümler Erdemli ve çevresinde saglikli yenidoganlarda normal tiroid bezi boyutlari hakkinda bilgi vermektedir bununla birlikte ayni ülke içerisinde dahi farkli cografi bölgelerde yapilan çalismalarda farkli sonuçlarin elde edildigi gözlemlenmektedir. Ülke çapinda kabul görecek standartlarin hazirlanmasi için farkli cografi bölgelerde daha kalabalik olgu gruplari ile gerçeklestirilecek çalismalarla ülkemiz için genel anlamda kabul görmüs standartlarin elde edilebilecegi kanisindayiz.

Sonuç

Çalismamizin en önemli kisitliliklarindan biri sinirli sayida olguyu degerlendirmemiz olmakla birlikte tüm incelemeleri ayni radyologun yapmis olmasi da bir diger sinirliliktir. Ne var ki yenidoganlarin tamami için bilgilendirilmis onam formlari alinmis olsa da normal yenidoganlarin 2. kez farkli bir radyolog tarafindan USG incelemeye alinmasinin olgularin saglikli olgular oldugu da göz önüne alindiginda sikinti yaratacagindan basta düsünülse de vazgeçilmistir. Literatürde bizim çalismamizin yapildigi Mersin yöresi, ülkemizin Akdeniz bölgesine ait bir çalisma bulunmamaktadir. Dünya Saglik Örgütü tarafindan Türkiye iyot eksikligi açisindan rölatif iyot eksikligi olan ülkeler kategorisinde siniflandirilmaktadir (9). Ancak unutulmamalidir ki ayni ülke içerisinde farkli cografi bölgelerde de normal tiroid boyutlarinda farkliliklar gözlenebilmektedir. Çalismamiz göstermistir ki saglikli yenidoganlarda yapilan ultrasonografik ölçümlerde tiroid bezi boyutlari ayni ülke sinirlari içinde dahi farkliliklar gösterebilmektedir. Ulusal standartlarin olusturulmasi için daha genis olgu gruplarinin degerlendirilmesinin yararli olacagi kanaatindeyiz.